Το εφιαλτικό σοκ στις παγκόσμιες αγορές που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση του 1973, μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ στη Μέση Ανατολή, φέρνει στις μνήμες η αλματώδης αύξηση των τιμών στα καύσιμα που πυροδότησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Την ώρα που οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αρνούνται να συνεργαστούν και δεν δέχονται να συζητήσουν με τις ΗΠΑ για την αύξηση της ημερήσιας παραγωγής μαύρου χρυσού, οι δυτικές οικονομίες πιέζονται ασφυκτικά από το ενεργειακό κόστος, που είναι πλέον αβάστακτο για τον μέσο Ευρωπαίο καταναλωτή.

Τίποτε προς το παρόν δεν δείχνει πως στο άμεσο μέλλον θα υπάρξει εκτόνωση της πίεσης στις διεθνείς αγορές ενέργειας. Το αντίθετο. Όσο δεν ηρεμούν τα ανοικτά μέτωπα στη Μέση Ανατολή κυρίως, π.χ. στην Υεμένη, και στην Αφρική (Βόρεια και Υποσαχάρια), οι προοπτικές αύξησης της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου ώστε να πέσουν οι τιμές είναι ελάχιστες.

Η σημερινή εικόνα στις τιμές των καυσίμων 

Πριν από λίγες ημέρες οι τιμές των καυσίμων ήταν σε υψηλά επίπεδα, όμως δεν είχαν «σπάσει» ούτε σε απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές το φράγμα των 2 ευρώ. Τώρα όμως ελάχιστα είναι τα πρατήρια που διαθέτουν καύσιμα κάτω από τα 2 ευρώ. Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, αυτό συμβαίνει γιατί δεν εφοδιάζονται όλα τα πρατήρια με τον ίδιο ρυθμό. Πάντως, οι προβλέψεις που κάνουν για το επόμενο διάστημα είναι δυσοίωνες.

Μεγάλες αυξήσεις παρατηρούνται και στο πετρέλαιο κίνησης και στο πετρέλαιο θέρμανσης, που αναμένεται να συμπαρασύρουν και την εφοδιαστική αλυσίδα, μιας και το κόστος των αυξήσεων αναμένεται να μετακυλιστεί στα προϊόντα. Το πετρέλαιο κίνησης αυτή τη στιγμή κυμαίνεται στο 1,80 με 1,90 ευρώ ανά λίτρο, ενώ το πετρέλαιο θέρμανσης σκαρφάλωσε στο 1,60 το λίτρο.

Ωστόσο, ούτε οι τιμές του LPG έμειναν ανεπηρέαστες. Το LPG στα πρατήρια υγρών καυσίμων διατίθεται προς 1,05 ευρώ, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνά και το 1,15 ευρώ.

Επιστολή από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ίδια στιγμή, επιστολή στην οποία περιλαμβάνονται έξι σημεία για την αντιμετώπιση των αυξήσεων στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου, που έχουν βάλει «φωτιά» σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, έστειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρει μεταξύ άλλων: «Σας γράφω αυτή την επιστολή σχετικά με την αυξανόμενη οικονομική απειλή που αφορά τη χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την οποία πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα και αποφασιστικά να αντιμετωπίσουμε, ώστε να αποτρέψουμε να επιφέρει επιπλέον κόστος στις ζωές των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών-μελών και στην επιτυχή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας».

Το σχέδιο έξι σημείων

Ο κ. Μητσοτάκης προτείνει ένα σχέδιο έξι σημείων. «Κάθε στοιχείο του σχεδίου έχει στόχο να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη κλιμάκωση που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικού αερίου.

– Πλαφόν τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση.

– Ημερήσιο όριο τιμών ως προστατευτικό μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%.

– Καθορισμός τιμών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία.

– Πλαφόν στο κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.

– Εμπόριο με φυσική παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.

– Ενίσχυση ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ΕΕ/Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας».